13 ژانویه 2023- محققان دریافتند که یک گروه از داروهای آنتی‌سایکوتیک قدیمی‌تر می‌تواند یک گزینه درمانی جدید امیدوارکننده برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 باشد و به رفع نیاز بیمارانی که قادر به استفاده از سایر درمان‌های موجود نیستند، کمک کند.
پرفسور جان اوشر، استاد دانشکده داروسازی و علوم دارویی دانشگاه آلبرتا و نویسنده ی اصلی این مقاله که اخیراً در مجله دیابت منتشر شده است، گفت: نیاز رو به رشدی برای یافتن روش های درمانی جدید برای دیابت نوع 2 وجود دارد.
پرفسور آشر توضیح داد: داروی متفورمین یکی از رایج ترین داروهای درمان دیابت نوع 2 است، اما حدود 15 درصد از بیماران قادر به مصرف آن نیستند. نوع دیگری از کلاس دارویی رایج دیابت که ترشح انسولین را تحریک می کنند(insulin secretagogues) در مراحل بعدی برای گروهی از بیماران که به یک گزینه ی متفاوت دارویی نیاز دارند، وجود دارد، اما این گروه نیز برای بسیاری از بیماران موثر نیست.
پرفسور آشر توضیح داد: تلاش برای یافتن درمان های جدید یا درمان های ترکیبی جدید با پیشرفت بیماری، برای بیمارانی که نمی توانند متفورمین مصرف کنند و بیماران مبتلا به دیابت شدید که سلول های بتای آنها به خوبی کار نمی کنند، اهمیت بیشتری پیدا می کند. بنابراین با پیدا کردن کلاس‌های دارویی جدید که مکانیسم‌های جدیدی را هدف قرار می‌دهند، گزینه‌های بیشتری برای کاهش قند خون برای این افراد در اختیار خواهیم داشت.
مکانیزمی که پرفسورآشرو تیمش توجه خود را به آن معطوف کردند، آنزیم SCOT[1] است، آنزیمی که در فرآیند تولید انرژی بدن از کتون ها نقش دارد. آنها از مدلسازی کامپیوتری برای یافتن داروهایی استفاده کردند که به طور بالقوه می‌توانند با SCOT تداخل داشته باشند، این مدلسازی آنها را به نسل قدیمی‌تری از داروهای ضد روان پریشی، از یک کلاس دارویی به نام دی فنیل بوتیل پیپریدین، یا به اختصارDPBP، هدایت کرد.
پرفسور آشر و تیمش قبلاً دریافته بودند که یک داروی خاص در این کلاس دارویی به نام پیموزاید می‌تواند برای کمک به درمان دیابت استفاده شود، اما از آن زمان تمرکز خود را گسترش دادند تا ببینند آیا داروهای دیگری از کلاس DPBP می‌توانند برای درمان دیابت مفید باشند.
پرفسور آشرگفت: ما اکنون سه دارو را آزمایش کرده ایم و همه آنها با این آنزیم تداخل دارند. همه آنها با جلوگیری از سوزاندن کتون ها به عنوان منبع سوخت، کنترل قند خون را بهبود می بخشند.
او افزود: ما معتقدیم که مهار SCOT دلیلی است که این داروهای ضد روان پریشی ممکن است در واقع کاربرد دومی به عنوان یک عامل ضد دیابت، داشته باشند.
توسعه سریع دارو
تولید دارو فرآیندی پیچیده، زمان بر و پرهزینه است. این شامل آزمایشات بالینی برای آزمایش ایمنی و اثربخشی دارو است و می تواند به راحتی صدها میلیون دلار هزینه داشته باشد. ناگفته نماند که از توسعه در آزمایشگاه تا استفاده در کلینیک یا بیمارستان ممکن است سالها طول بکشد، پرفسور آشراشاره کرد که استفاده مجدد از یک داروی موجود ممکن است به پیگیری سریع این فرآیند کمک کند.
او گفت: با داروی قدیمی‌تری که برای مدتی طولانی برای درمان بیماری دیگری در انسان‌ها استفاده شده است و از عوارض جانبی آن مطلع هستیم و به طور کلی می‌دانیم که بی‌خطر است، روند تصویب دارو برای یک کاربرد جدید سریع تر پیش می رود. اگرچه آزمایش‌های بالینی هنوز مورد نیاز هستند، اما استفاده ی مجدد از یک دارو به محققان اجازه می‌دهد تا به طور خاص بر روی اثربخشی و ایمنی کاربری جدید تمرکز کنند که پتانسیل ارائه ی یک درمان جدید را سریع‌تر و مقرون به صرفه تر می کند.
پرفسور آشر گفت: از آنجایی که شما قبلاً داده‌های ایمنی را در اختیار دارید، تا حدودی روند تسریع می شود و از نقطه نظر اقتصادی، اغلب به دلیل اینکه بسیاری از این داروهایی که برای استفاده مجدد دنبال می شوند قدیمی تر هستند، و ثبت اختراع نیاز ندارد، ارزان تر تمام می شوند.
یافتن یک هدف جدید
پرفسور آشر توضیح داد که اکثر داروها در واقع اهداف متعددی دارند که می توانند بر آنها تأثیر بگذارند.اینجاست که تغییر کاربری داروها ممکن می‌شود. سوال این است که آیا می‌توانیم اهداف دیگری را که ممکن است یک دارو با آنها تداخل داشته باشد شناسایی کنیم و با شناسایی آن اهداف دیگر، آیا این دارو می‌تواند یک بیماری متفاوت را درمان کند؟
این همان کاری است که آزمایشگاهپرفسور آشردر تشخیص کاربری مجدد کلاس دارویی DPBP برای هدف قرار دادن فعالیت SCOT و همچنین گیرنده‌های دوپامینی که در استفاده اصلی برای درمان روان‌پریشی هدف قرار می گیرند، انجام داد.
آگاهی از این اهداف اصلی همچنین می‌تواند زمینه ارزشمندی را در هنگام پالایش و بهبود داروی مورد نظر برای استفاده مجدد، فراهم کند. از آنجایی که داروهای DPBP در ابتدا ضد روان پریشی بودند، بسیاری از عوارض جانبی بالقوه آنها مانند خواب آلودگی، سرگیجه یا خستگی ناشی از تأثیر آنها بر هدف اصلی خود یعنی گیرنده های دوپامین در مغز است. آزمایشگاهپرفسور آشردر حال برنامه ریزی برای ایجاد یک نسخه ی اصلاح شده از کلاس دارویی است که به مغز نمی رسد و عوارض جانبی بالقوه کمتری دارد.
او در پایان گفت: برای ما، هیجان انگیزترین موضوع این است که به نظر می رسد کل خانواده این گروه دارویی با پروتئین SCOT تعامل داشته و می تواند کنترل قند خون را در دیابت نوع 2 بهبود بخشد.
منبع:
https://medicalxpress.com/news/2023-01-antipsychotic-drugs-option-diabetes.html